Kısa bir süre önce, benden fizik sınavına hakemlik yapmam için meslektaşımdan bir çağrı aldım.Meslektaşım fizik sınavı verdiği bir yanıt nedeniyle öğrencilerden birine "sıfır" puan takdir etmeşti.Öğrencisi de "eğer puan yöntemi adil olsaydı, en yüksek puanı alacağını" iddia etmekteydi.Meslektaşım ve öğrencisi sonunda verilen yanıtı,tarafsız bir hakeme puanlatmak için anlaşmaya varmışlardı.Hakemolarak da beni seçmişlerdi.Arkadaşımdan çağrıyı alır almaz,kendisine uğradım ve sorulan soruyu okudum:
"Barometre yardımıyla yüksek bir binanın yüksekliğini nasıl saptayacağını gösterin"
Öğrencinin yanıtı da şöyleydi:
"Barometreyi binanın en üstkatına çıkarırız.Barometrenin ucuna bir ip bağlar ve yukarıdan caddeye sarkıtırız.Tekrar ipi yukarı çeker ve ipin uzunluğunu ölçeriz.İpin uzunluğu bize binanın yüksekliğini verir."
Yaıt çok ilginçti fakat öğrenciye bunun için puan verilebilir miydi?
Öğrencinin,soruyu tam ve doğru biçimde yanıtladığından,bu sorudan tam puan almak için güçl bir nedene sahip olduğunu anladım.Diğer taraftan öğrenciye tam puan verilecek olursa öğrenci fizik dersinden yksek bir notla geçecekti.Yüksek bir not ise öğrencinin fizik dersiyle ilgilidavranışlar kazandığının göstergesiydi,fakat sorunun yanıtı onun fizik bildiğini ortaya koymuyordu.Bunun üzerine öğrenciye aynı soruyu bir daha yanıtlamasını önerdim.
Anlaşmaya vardıktan sonra,öğrenciye soruyu yanıtlamasını için 6 dakikalık bir zman dilimi tanıdım ve yanıtın içinde onun fizik dersinde kazandığını ortaya koyması gerektiğini söyledim.5 dk geçmesine karşın,öğrenci hiç birşey yazmamıştı.Başka bir sınıfta dersimin olduğunu söyleyerek yanıt vermekten vazgeçip,geçmediğini sordum;fakat öğrencinin cevabı:
"Hayır vazgeçmedim"şeklindeydi.
"Bu soruya verilebilecek pek çok yanıt olduğunu bunlardan en iyisini seçmeye çalıştığını"belirtti.Karıştığım için özür dileyip, soruyu çözmeye devam etmesini söyledim.
Bir dk sonra öğrenci yanıtı verdi:
"Barometreyi binanın en üst katına çıkarırım ve çatı katından aşağı eğilerek baromemtreyi bırakırım.Bırakır bırakmaz kronometreyle zaman tutmaya başlarım.Barometre yere çarpar çarpmaz kronometreyi durdurur ve "S=1/2.a.t2" ( S=1 bölü 2 a t kare)formülü ile binanın yüksekliğini hesaplarım."Bu cevap karşısında meslektaşıma devam etmek isteyip istemediğini" sordum.
Meslektaşım öğrenciye hak ettiği puanı vereceğini söyledi.Tamyanlarından ayrılacakken öğrencinin "pek çok cevabı bulunduğunu"söylediğini hatırlayarak,diğer yanıtların neler olduğunu sordum.
"Evet barometre yardımıyla yiksek bir binanın yüksekliğini bumanın pek çok yolu vardır."dedi
"Örneğin güneşli bir günde dışarı çıkar,hembarometrenin gölgesini hemde barometrenin boyunu,daha sonrada binanın gölgesini ölçerek, basitbir oranlamayla yüksekliğini bulabiliriz."
"Çok güzel,diğer yöntemlerin nedir?"diye sordum
"Çok basitbir yöntem daha var ki onu siz de beğeneceksiniz.Bu yöntem de, barometreyi elimize alır ve binanın merdivenlerinden en üst kata doğru tırmanmaya başlarız.merdivenleri tırmanırken barometrenin boyu kadar duvar boyunca işaretleyerek ilerleriz.Daha sonra işaretleri sayarız ve işaretlerin sayısı bize barometrenin birimi cinsinden binanın yüksekliğini verir.Bu yöntemdoğrudan ölçmeye örnektir."
Daha karmaşık bir yöntem isterseniz,bunun için barometreyi bir ipin ucuna bağlar ve sarkaç gibi sallamaya başlarsınız.Böylece en alt katta vebinanın en üst katında "g" değerini saptaabilirsiniz.Bu iki gdeğerifarkından ilke olarak binanın yüksekliğini bulabilirsiniz."
Sonunda öğrenci sözlerini şu ekilde tamamladı:
Eğer çözüm için,fiziklebir sınırlama getirmezeniz daha pek çok yanıt bulunabilir.Örneğin, barometreyi alıp altkattaki kapıcının odasına gidersiniz.Kapıcıya eğer binanın yüksekliğini söylerse barometreyi ona vereceğini bildirir ve binanın yüksekliğini öğrenebilirsiniz."
kaynak:Measurement and Evaluation in Education and Psychology.
William A. Mehrens , Irvin J. Lehmann
